De Fietsersbond afdeling Parkstad Limburg heeft beroep aangetekend bij de Afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State tegen de plannen voor de aanleg van de Buitenring.
Ik mocht op 12 en 19 september naar Den Haag waar over 8 dagen verspreid de zitting over dit plan werd gehouden.
Op de 12e waren er vooral algemene bezwaren aan de orde. Op het einde van een lange zittingsdag, maar op een voor mij onverwacht moment (ik was even naar de wc en dus werd tot tevredenheid van iedereen de zitting even wat langer geschorst om de benen te stekken) werd mij gevraagd of de 14 voorbeelden er waren ter ondersteuning van het algemene verhaal. Dan zouden de beroepsgronden die dag nog worden behandeld. Maar de 14 situaties kunnen ook apart worden behandeld en wellicht van daaruit ook algemene conclusies worden getrokken. Even leek het erop dat in tegenstelling tot bij de rest van de zitting, ik de vragen zou mogen stellen in plaats van de staatsraden, maar dat had ik verkeerd begrepen. Omdat de vermoeidheid groot was na een lange en inspannende zittingsdag, koos ik voor de vervolgbehandeling de 19e september (waarvoor ik eerder al uitgenodigd was).
Maandag 19 september, aanvang 13.30 uur. De andere appelanten waren in de ochtendzitting al gehoord. Dus stond alleen de Fietsersbond op de rol. Geen gejaag en geen vermoeidheid, maar er ‘even’ de tijd voor nemen. Na anderhalf uur stond ik pas weer buiten. Alle 14 knelpunten langsgelopen en ook nog her en der de gelegenheid gekregen om er algemene opmerkingen over te plaatsen. Over de zitting zelf ben ik dus heel tevreden: ik heb kunnen zeggen wat ik kwijt wilde (op één punt na).
Bij veel kruisingen zullen fietsers fors moeten omrijden. Onder deze categorie omrijden valt de grote aansluiting tussen Nuth en Schinnen. Fietsers worden veroordeeld om vanaf de Reijmersbekerweg (krijgt zelf eenzijdig fietspad in twee richtingen) via de Industriestraat om te rijden. Op deze weg zit ook vrachtverkeer, maar de Provincie stelde dat dit maar weinig zal worden omdat de Industriestraat bij de Reijmersbekerweg wordt afgesloten. Aparte fietsvoorzieningen zijn dan waarschijnlijk niet nodig. Maar waar men overal in Nederland in is voor fietssnelwegen presenteert de Provincie Limburg fietsomwegen.
Wat verderop de kruising Schuureikenweg – Randweg – Naanhofsweg. De huidige oversteekmogelijkheden (80 km-weg, geen middengeleiders) worden vervangen door een veiligere oversteek. Positief dus, al zouden middengeleiders al een behoorlijke verbetering zijn. Daarvoor mogen fietsers wel een ‘halve Haarlemmermeer’ omrijden, krijgen ze op de nieuwe oversteek geen voorrang en wordt de Naanhofsweg een nieuw probleem: de bochtige holle weg gaat van 100 naar bijna 2000 voertuigbewegingen! De provincie wentelt dit probleem af op de gemeente (dat zou nog vaker voorkomen).
De routes langs Hellebroek, Laar, Brommelen of via de Klinkerstraat naar Ten Esschen. Hier worden dagelijks 1000 en meer extra auto’s verwacht. Veel mensen uit Nuth zullen namelijk niet halfweg naar Schinnen rijden om daar de autoweg te nemen naar Heerlen. Vooral de Laarderweg en de Terlindenweg zullen goede en veilige fietsvoorzieningen nodig hebben. Tja, daar zullen we in overleg met de gemeenten moeten treden. Dat leek een toezegging, maar ik heb toch maar naar voren gebracht dat ‘in overleg’ niet betekent dat er overeenstemming is. De gemeente Heerlen heeft al te kennen gegeven geen extra geld hiervoor te hebben.
Maar zoals op meer plekken het geval was, heeft de provinciale vertegenwoordiger de opdracht meegekregen om conform een motie van Provinciale Staten ‘ruimhartig’ extra geld voor de gemeentes in het vooruitzicht te stellen. Echte waarborgen werden niet gegeven. En waarom nu wel deze toezegging terwijl de provincie in de hele procedure voorafgaand maximale zuinigheid ten toon spreidde en geen enkele toezegging heeft gedaan voor aanvullende maatregelen. Ik ben benieuwd wat van deze ruimhartigheid over is als de Raad van State het plan niet vernietigt.
Bij de kruising Allee (richting Amstenrade) – Trichterweg (richting Brunssum) – Akerstraat Noord – Paterweg kwam de provincie met een nieuwe oplossing: een kruising met verkeerslichten. Tot begin van deze week werd die mogelijkheid nog afgewezen omdat er onvoldoende ruimte was voor de benodigde opstelstroken. De provincie en in het bijzonder landsadvocaat Hans Besselink denken vooral in doorstroomcapaciteit voor auto’s van en naar de Buitenring en niet aan andere weggebruikers.
Directeur Ger Zwitserloot van het op de hoek liggende St. Janscollege gaf me nog aan dat er in de twintig minuten voor het begin van het eerste uur zo’n 500 fietsers vanuit Amstenrade en Treebeek – Brunssum over deze kruising rijden waarvan zo’n 350 in 10 minuten. Daar zal toch ook capaciteit voor moeten worden vrijgemaakt. Bij de eerder voorgestelde turborotonde met de fietsers uit de voorrang, zouden er grote opstoppingen ontstaan. Gelukkig dus dat de provincie hier overstag gaat. Nog de tip meegegeven dat de fietsers net als in de huidige situatie best van alle kanten tegelijkertijd groen kunnen krijgen. De fietsverkeersstromen vlechten zich makkelijk samen en iedereen let op bij het oversteken (zie ik wel eens een enkele keer als ik ’s morgens naar Sittard rij).
Toen de heer Besselink wat te positief begon over de gemeente heb ik maar ingebracht dat de enige reden waarom de gemeente Heerlen hier niet vandaag ook staat de Crisis- en herstelwet is die het lagere overheden onmogelijk maakt tegen dit plan te procederen.
Het volgende knelpunt dreigt te ontstaan bij de Merkelbekerbeekstraat bij Brunssum-Noord. In ons beroepschrift hebben we hiervoor geen opmerkingen gemaakt, maar na de vaststelling van het plan lijkt hier onder druk van buurtbewoners en de gemeente een voor fietsers nadelige planwijziging te ontstaan. Daar maakten we wel gewag van in onze reactiebrief op het verweerschrift van de provincie, maar de staatsraad liet het me niet toelichten.
In Landgraaf (Kampstraat, Hoogstraat) en Kerkrade (Stationsstraat en Voorterstraat) liggen verschillende straten die een forse extra verkeersbelasting krijgen, Deze straten zijn nu al onvoldoende ingericht voor fietsers (niets of smalle fietssuggestiestroken). De Buitenring betekent ook hier een verslechtering die wordt afgewenteld op de betreffende gemeente.
Twee punten in Kerkrade maakten veel indruk op de staatsraden. Langs de Dentchenbachweg en de Hamstraat moeten vrijliggende fietspaden worden ingeleverd voor ventwegen die tevens dienen als ontsluitingsweg van de bedrijventerreinen Dentchenbach of Willem Sophia. Overal in het land wordt geprobeerd om fietsverkeer en vrachtverkeer te scheiden, maar bij de Buitenring wordt deze samengevoegd. Dat mag volgens Duurzaam Veilig en het zou de situatie niet onveiliger maken, hield de verweerder vol. Op een gegeven moment zei hij zelfs dat de fietser er (over het algemeen) beter van werd. Maar dit was een zwaktebod dat de duidelijke verslechtering voor de fietser niet kon camoufleren.
Mede om aan te tonen dat het een heel eenzijdig plan is, zonder noemenswaardige voordelen voor de fietser, maar ook dat er geen brede belangenafweging heeft plaatsgevonden (geen fietseffectrapport gemaakt en ook niet volgens de Ladder van Verdaas gekeken naar andere vervoerwijzen), twee voorbeelden. De lange reeds bestaande dalbrug ten noordwesten van Eygelshoven zou ook voor fietsers opengesteld kunnen worden. Daarmee zou er een hele rechtstreekse verbinding Landgraaf – Kerkrade ontstaan (een stukje echte fietssnelweg). Zonder veel meerkosten wellicht? Provincie geeft niet thuis.
En een fietsroute tussen Kerkrade-West en Simpelveld en Bocholtz werd afgewezen omdat deze de ecologische hoofdstructuur doorkruist en die moest worden gerespecteerd. Een ongeloofwaardig antwoord, gezien de vele tientallen hectares EHS die de Buitenring gaat aantasten.
Als afsluiter heb ik de staatsraden nog meegegeven dat het vernietigen van het plan niet alleen de provincie meer aanleiding geeft het plan te wijzigen. De provincie staat daarmee ook sterker tegenover de aannemer die nu goedkoop heeft geoffreerd en dus allereerst op de kosten wil besparen en alle nieuwe zaken waarschijnlijk dubbel in rekening zal brengen.
Tot slot: hoe staan de kansen ervoor dat het beroep slaagt? Ik ben maar gematigd optimistisch. Op zich overtreedt de provincie in de door de Fietsersbond aangedragen zaken geen wetgeving. Er worden weliswaar geen waarborgen gegeven voor goede oplossingen van de veroorzaakte verslechteringen, maar hoe zwaar telt dat mee? Daar staat tegenover dat de Fietsersbond niet alleen staat. De beroepen zijn talrijk, wat aantoont dat bij dit plan op zijn minst onzorgvuldig is omgegaan met diverse belangen.
Hoe marginaal gaat de Afdeling Bestuursrechtspraak toetsen? Als deze alleen toetst aan het overtreden van wetten en procedures, dan denk ik dat de provincie in veel opzichten sterk staat. Daar ligt de redenering onder dat al het andere behoort tot een belangenafweging en dat is het domein van de democratisch gekozen Provinciale Staten.
Maar ik hoorde ook een staatsraad zeggen dat er sprake moet zijn van een ‘goede ruimtelijke ordening’. Dat is een rekbaar begrip maar de vele verslechteringen kunnen uiteindelijk leiden tot een onacceptabel plan. En dat er wel allerlei toezeggingen worden gedaan, maar dat het plan geen waarborgen biedt, is ook onvoldoende rechtszekerheid?
Over behoorlijk wat maanden zal de Afdeling uitspraak doen en dan weten we het. Maar hoe dan ook, ik ben blij dat de Fietsersbond dit beroep heeft ingesteld. Sterker nog. Ik vind dat de Fietsersbond als belangenbehartiger geen knip voor de neus waard zou zijn als ze dit plan zonder weerstand zou hebben geaccepteerd.
Harrie Winteraeken.
